FAZAH DIVORCE- PROCEDURE

 

 

Background of the Case

The dispute arises out of a marital relationship solemnized under the Muslim Marriage and Divorce Act (MMDA) between Fathima Shafka Lahir (wife/respondent) and Fazil Mohamed Farook (husband/appellant).

The couple married on 6 January 2002 and had four children. Marital discord began when the husband allegedly entered into a second marriage with a Moroccan woman and began neglecting and ill-treating his first wife.

As a result, the wife filed an application for a divorce (Fasah) under Section 28(1) of the MMDA, supported by her own affidavit and one from her brother (as her male guardian). The husband denied the allegations and resisted the Fasah divorce.

The Quazi Court of Colombo South, instead of granting a Fasah divorce, issued a Mubarah divorce (divorce by mutual consent). Dissatisfied, the wife appealed to the Board of Quazis, which set aside the Mubarah divorce and remitted the matter to the Quazi to conduct a proper inquiry and decide the Fasah divorce as requested.

The husband, in turn, appealed to the Court of Appeal against the Board’s decision.

Legal Issues

Whether the wife’s original application was properly made under Section 28(1) (Fasah divorce) or under Section 28(2) (Khula or Mubarah).

Whether the Quazi erred in converting a Fasah divorce into a Mubarah divorce without the wife’s consent.

Whether the Board of Quazis had the legal authority to set aside the Mubarah decree and direct a new inquiry.

Whether the proceedings before the Quazi were valid, given that the inquiry lacked evidence and witness testimony as prescribed by law.

Whether the Quazi procedure is inquisitorial or adversarial, and how this affects evidentiary standards under the MMDA.

Arguments Presented

For the Appellant (Husband)

The wife’s application was not properly framed under Section 28(1) but rather under Section 28(2), which allows for Khula or Mubarah divorces.

Since the wife consented to the Mubarah divorce and ten witnesses signed the decree, she cannot later challenge it.

The Quazi’s inquiry was inquisitorial, not adversarial, and therefore did not require formal pleadings or witness examination.

The Board of Quazis erred in setting aside a valid Mubarah divorce and calling for a re-inquiry.

For the Respondent (Wife)

From the inception, her application and affidavits clearly and unequivocally sought a Fasah divorce under Section 28(1).

The Quazi failed to conduct a proper inquiry as required by Rules 7, 11, and 12 of the Third Schedule to the MMDA.

A Fasah divorce requires proof of matrimonial fault, supported by two witnesses, which the Quazi failed to take.

The Quazi’s action in granting a Mubarah divorce was illegal and prejudicial, as it undermined her right to seek religiously recognized relief as an innocent spouse.

The Board of Quazis rightly corrected the error by remitting the matter for a lawful Fasah inquiry.

Relevant Legal Provisions

Section 27 – MMDA: Governs Talaq (husband-initiated divorce).

Section 28(1) – MMDA: Governs Fasah (wife-initiated divorce based on the husband’s fault).

The Quazi shall follow the Third Schedule procedure when a wife applies for a Fasah divorce.

Section 28(2) – MMDA: Governs Khula and Mubarah divorces (initiated by the wife or by mutual consent).

Rule 11, Third Schedule – MMDA:

Requires at least two witnesses to support the wife’s testimony and mandates the Quazi to record evidence properly.

Section 134, Evidence Ordinance: One witness may suffice under general law, but MMDA imposes stricter requirements for Fasah.

Precedents and Authorities Cited

Pathmawatie v. Jayasekare (1997) 1 SLR 248 –

Justice Weerasekara held that quasi-judicial officers cannot exercise unrestrained discretion; inquiries must adhere to procedural fairness.

Ahamed Mubarak Ali Mohamed Azran v. Fathima Nusrath Fareez (LTA/0016/2024) –

Justice Laffar emphasized that the Quazi must strictly comply with Rule 11 of the Third Schedule when considering a Fasah divorce, including examination of witnesses.

Jaldeen, M.S. – The Muslim Law of Marriage, Divorce and Maintenance in Sri Lanka (2nd ed., 2004) –

Clarifies the four forms of Muslim divorce recognized in Sri Lanka: Talaq, Fasah, Khula, and Mubarah, explaining their differing religious and procedural bases.

Court’s Analysis

The Court found that the wife’s application (P1) was indeed made under Section 28(1), supported by affidavits (Y2, Y3, Y7, Y8) that clearly sought a Fasah divorce.

The Quazi failed to comply with mandatory procedure by not recording evidence and not allowing the wife to call witnesses, as required under Rule 11.

The Quazi improperly substituted the Fasah application with a Mubarah decree, despite the wife’s consistent refusal to consent to it.

The Board of Quazis acted correctly by setting aside the Mubarah divorce and directing a proper re-hearing according to law.

On the issue of inquisitorial vs. adversarial procedure, the Court held that regardless of classification, the Quazi must still ensure fair inquiry and procedural compliance.

Decision

The appeal by the husband was dismissed.

The Court held that the Board of Quazis acted within its jurisdiction and was justified in ordering a re-inquiry.

The Quazi’s order granting a Mubarah divorce was declared erroneous in law and fact.

The Court found the appeal to be frivolous and ordered costs of Rs. 105,000 payable by the appellant to the respondent.

Significance of the Decision

Reinforces that Quazis must adhere to the procedural safeguards under the MMDA, particularly in Fasah divorce cases.

Affirms that a wife’s religious and legal right to a Fasah divorce cannot be substituted by a Mubarah divorce without her explicit consent.

Clarifies the hierarchical oversight role of the Board of Quazis, which has authority to revise Quazi Court errors and remit matters for proper re-inquiry.

Emphasizes the higher sanctity and evidentiary burden associated with a Fasah divorce, distinguishing it from a mutual divorce (Mubarah).

Highlights judicial insistence on procedural fairness and evidentiary compliance even within the special framework of Muslim personal law.

இது இஸ்லாமிய திருமண மற்றும் விவாகரத்து சட்டம் (Muslim Marriage and Divorce Act) சார்ந்த ஒரு முக்கியமான தீர்ப்பு —

Fazil Mohamed Farook v. Fathima Shafka Lahir, Court of Appeal Case No. LTA 04/2023 (தீர்ப்பு நாள்: 30.09.2025) என்பதின் தமிழில் விரிவான சுருக்கம்.

நிகழ்வுகளின் பின்னணி

மனுதாரர் பாத்திமா ஷஃப்கா லஹீர் மற்றும் எதிர்மனுதாரர் பாஸில் முகமது பாரூக் ஆகியோர் 2002 ஜனவரி 6ஆம் தேதி முஸ்லிம் திருமண சட்டத்தின் கீழ் திருமணம் செய்து கொண்டனர்.

அவர்களுக்கு நாலு குழந்தைகள் பிறந்தன. கணவன், மொராக்கோ நாட்டுப் பெண்ணுடன் இரண்டாவது திருமணம் செய்து கொண்டது மற்றும் மனைவியை புறக்கணித்து துன்புறுத்தியது காரணமாக குடும்ப வாழ்வில் பிணக்குகள் தோன்றின.

இதனால் மனைவி, இஸ்லாமிய திருமண மற்றும் விவாகரத்து சட்டம் பிரிவு 28(1)-ன் கீழ் “பஸ்ஹ் (Fasah) விவாகரத்து” கோரி மனு தாக்கல் செய்தார்.

அவர் தனது சத்தியப்பிரமாணப் பிரதி மற்றும் தன் சகோதரரின் ஆதரவு சத்தியப்பிரமாணத்தையும் இணைத்தார்.

கணவன் குற்றச்சாட்டுகளை மறுத்து, “பஸ்ஹ்” விவாகரத்துக்குத் தன்னை எதிர்த்துக் கொண்டான்.

கொழும்பு தெற்கு குவாசி நீதிமன்றம், மனைவி கேட்டபடி “பஸ்ஹ்” விவாகரத்தை வழங்காமல், “முபாரா (Mubarah)” எனும் பரஸ்பர சம்மத விவாகரத்தை வழங்கியது.

இதற்கு எதிராக மனைவி Board of Quazis-க்கு மேல்முறையீடு செய்தார். அந்த வாரியம், முபாரா விவாகரத்தை ரத்து செய்து, “பஸ்ஹ்” விவாகரத்திற்கு மீண்டும் சரியான விசாரணை நடத்துமாறு வழிமொழிந்தது.

கணவன் அதற்கு எதிராக மேல்முறையீட்டு நீதிமன்றத்துக்கு (Court of Appeal) சென்றார்.

முக்கிய சட்டப் பிரச்சினைகள்

மனைவியின் முதன்மை மனு பிரிவு 28(1) (பஸ்ஹ்) கீழ் தாக்கலானதா அல்லது பிரிவு 28(2) (குலா/முபாரா) கீழ் தாக்கலானதா?

குவாசி நீதிபதி பஸ்ஹ் மனுவை முபாரா விவாகரமாக மாற்றியது சட்டப்படி சரியா?

Board of Quazis-க்கு இந்த தீர்ப்பை ரத்து செய்யும் அதிகாரம் உண்டா?

குவாசி நீதிமன்ற விசாரணை சட்டப்படி நடந்ததா? சாட்சிகள் விசாரிக்கப்பட்டனவா?

குவாசி விசாரணை inquisitorial (விசாரணை முறை) தானா அல்லது adversarial (வாத முறை) தானா?

இரு தரப்பினரின் வாதங்கள்

கணவனின் (முறையீட்டாளரின்) வாதங்கள்  மனைவியின் மனு பிரிவு 28(1) கீழ் அல்ல, 28(2) கீழ் தாக்கல் செய்யப்பட்டுள்ளது; எனவே இது முபாரா அல்லது குலா விவாகரத்துக்குரியது.

முபாரா விவாகரத்துக்கு ஒப்புதல் அளித்துள்ளார்; அதனால் தற்போது அதை எதிர்ப்பது இயலாது.

குவாசி விசாரணை inquisitorial முறையில் நடப்பதால் சாட்சிகளின் கடுமையான சான்றுகள் தேவையில்லை.

Board of Quazis சட்ட வரம்பை மீறி மீண்டும் விசாரணை நடத்துமாறு உத்தரவிட்டது.

மனைவியின் (பதில்மனுதாரரின்) வாதங்கள்

தன் மனு ஆரம்பத்திலிருந்தே பஸ்ஹ் விவாகரத்திற்காகவே தாக்கல் செய்யப்பட்டதென சத்தியப்பிரமாணங்களிலும் கடிதங்களிலும் தெளிவாகக் குறிப்பிடப்பட்டுள்ளது.

குவாசி நீதிபதி Third Schedule-இல் உள்ள விதிகள் 7, 11, 12 ஆகியவற்றை பின்பற்றாமல், சாட்சிகளை விசாரிக்காமலே முடிவு எடுத்தார்.

பஸ்ஹ் விவாகரத்தில் மனைவி கணவனின் குற்றத்தைக் காட்டு சான்றுகளை அளிக்க வேண்டும்; அதற்கு இரண்டு சாட்சிகள் அவசியம்.

குவாசி சட்டப்படி அல்லாத முபாரா தீர்ப்பை வழங்கியதால், Board of Quazis சரியான திருத்தம் செய்தது.

பயன்பட்ட சட்டங்கள்

பிரிவு 27 – MMDA: தலாக் (Talaq) – கணவனுக்கு உரிய விவாகரத்து.

பிரிவு 28(1) – MMDA: பஸ்ஹ் (Fasah) – மனைவி கணவனின் தவறுகளை நிரூபித்து விவாகரத்து பெறலாம்.

பிரிவு 28(2) – MMDA: குலா (Khula) மற்றும் முபாரா (Mubarah) – மனைவி முன்மொழிவில் அல்லது பரஸ்பர ஒப்புதலால் விவாகரத்து.

Third Schedule, விதி 11: குறைந்தது இரண்டு சாட்சிகளை மனைவி அழைத்து வாக்குமூலம் அளிக்க வேண்டும்.

Evidence Ordinance பிரிவு 134: ஒரு சாட்சி போதுமானது என்றாலும், MMDA பிரத்தியேகமாக இரண்டு சாட்சிகளை வலியுறுத்துகிறது.

முன்னுதாரணங்கள் (Precedents)

Pathmawatie v. Jayasekare (1997) 1 SLR 248) –

நீதிபதி வீரசேகரா கூறியதாவது: “குவாசி போன்ற அதிகாரிகள் முழு சுதந்திரத்துடன் அல்லாமல், சட்ட நடைமுறைகளைப் பின்பற்றியே நடக்க வேண்டும்.”

 

Ahamed Mubarak Ali Mohamed Azran v. Fathima Nusrath Fareez (LTA/0016/2024) –

நீதிபதி லஃப்ஃபார்: பஸ்ஹ் விவாகரத்திற்கு விதி 11 கடைப்பிடிப்பு கட்டாயம்; சாட்சிகள் விசாரணை அவசியம்.

ஜல்தீன், M.S. – The Muslim Law of Marriage, Divorce and Maintenance in Sri Lanka (2004) –

இலங்கையில் நான்கு வகையான முஸ்லிம் விவாகரத்துகள்: தலாக், பஸ்ஹ், குலா, முபாரா – ஒவ்வொன்றும் தனி சட்ட, மத அடிப்படையைக் கொண்டது.

 நீதிமன்றத்தின் பரிசீலனை

மனைவியின் மனுவும் சத்தியப்பிரமாணங்களும் தெளிவாக பஸ்ஹ் விவாகரத்திற்காகவே தாக்கல் செய்யப்பட்டன.

குவாசி, சட்டப்படி அவசியமான சாட்சிகளை விசாரிக்கவில்லை, இதனால் விசாரணை சட்டவிரோதமானது.

மனைவியின் ஒப்புதல் இன்றி முபாரா விவாகரத்தை வழங்கியது தவறு.

Board of Quazis சட்டப்படி தவறைத் திருத்தும் அதிகாரம் கொண்டது; அதனால் அதன் உத்தரவு நியாயமானது.

விசாரணை முறை எப்படியிருந்தாலும், சட்ட நடைமுறைகள் கடைப்பிடிக்கப்படவேண்டும் என நீதிமன்றம் வலியுறுத்தியது.

தீர்ப்பு

கணவனின் மேல்முறையீடு நிராகரிக்கப்பட்டது.

Board of Quazis-இன் உத்தரவு சட்டப்படி சரியானது என தீர்மானிக்கப்பட்டது.

குவாசி வழங்கிய முபாரா விவாகர தீர்ப்பு தவறானது என கூறப்பட்டது.

வழக்கு மனபூர்வமற்ற மேல்முறையீடு எனக் கருதி, ரூ. 105,000/- செலவாக கணவனிடமிருந்து மனைவிக்கு வழங்க உத்தரவிடப்பட்டது.

தீர்ப்பின் முக்கியத்துவம்

குவாசிகள் MMDA சட்டத்தின் நடைமுறைகளைப் பின்பற்றுவது கட்டாயம் என வலியுறுத்தப்பட்டது.

மனைவிக்கு பஸ்ஹ் விவாகரத்தின் மதநீதியுரிமை உண்டு; அதை முபாரா என மாற்ற முடியாது.

Board of Quazis-க்கு, குவாசி தீர்ப்புகளில் சட்டப் பிழைகளைத் திருத்தும் மேற்பார்வை அதிகாரம் உண்டு.

பஸ்ஹ் விவாகரத்துக்கான சாட்சியூட்டத்தின் கடுமை மீண்டும் உறுதிப்படுத்தப்பட்டது.

விசாரணைகளில் நீதிமுறை, நியாயம், சமநிலை ஆகியவை முக்கியம் என்பதை நீதிமன்றம் தெளிவாகக் கூறியது.

READ JUDGMENT - CLICK